De afgelopen jaren had ik om verschillende redenen stress, net als heel veel mensen in onze drukke maatschappij. Hoe werkt stress in je lichaam en wat kun je doen om er niet aan onderdoor te gaan?
Kortdurende stress is nodig om te reageren op een noodsituatie. Of om deadlines te halen, productief te zijn en de trein te halen. Als je daarna tot rust komt, herstelt je lichaam zich snel weer. Maar juist bij het tot rust komen gaat het fout.
Steeds meer mensen komen in een vicieuze cirkel terecht.
Ze gaan van stresspiek naar stresspiek, zonder periodes van herstel. Met vervelende klachten tot gevolg. Zelf had ik bijvoorbeeld terugkerende rugklachten, hoofdpijn of migraine, buikpijn en vage gezondheidsklachten. Ik sliep slecht, voelde me gespannen en uitgeput. Ik kon me niet goed concentreren en had moeite met het maken van beslissingen.
Om die vicieuze cirkel te doorbreken, is het goed om te weten wat er in je lichaam gebeurt. In een stressvolle situatie alarmeert je brein je lichaam dat er gevaar is. Het sympathische zenuwstelsel zorgt voor een vecht-of vluchtreactie. Je lichaam maakt de stresshormonen cortisol en adrenaline aan. Je hartslag gaat omhoog, je bloeddruk stijgt, je spieren spannen aan, je ademhaling verstelt en je zintuigen staan op scherp.
Alles om letterlijk te vechten of te vluchten. Wat niet nodig is, gaat langzamer werken, zoals je spijsvertering. Je lichaam maakt zich zo klaar om te overleven.
Volgens de onderzoekers en schrijvers van het boek Van Big Bang tot Burn-out is dit stress-systeem miljoenen jaren geleden gevormd om te reageren op acuut, fysiek gevaar.
Omdat je oog in oog stond met een leeuw of beer.
Wij – de mens – zijn dus helemaal niet gemaakt voor onze huidige maatschappij. Ons stress-systeem staat maandenlang aan omdat we teveel werk hebben, altijd online zijn of piekeren om een ziek familielid. Kortom: door psychische of emotionele problemen. Ons brein kan al die prikkels simpelweg niet verwerken.
Het gevolg van deze chronische stress, is dat je lichaam stresshormonen blijft aanmaken en paraat blijft staan. Je lichaam krijgt geen tijd om te herstellen en gaat haperen. Je raakt uitgeput en je kunt overspannen worden of een burn-out krijgen.
Er zou zelfs een verband zijn tussen stress en de gezondheid van hart en vaten. Samen met andere leefstijlfactoren als onvoldoende beweging en verkeerde voeding, heb je meer kans op obesitas en diabetes type 2.
De oplossing volgens de onderzoekers: ons bewustzijn gebruiken.
Als je weet dat je lichaam niet is gemaakt voor alle prikkels en het altijd ‘aan’ staan, kun je bewust andere keuzes maken om je brein rust te gunnen.
Zo doe je dat:
- Zet na werktijd je werktelefoon uit en pas de eerste werkochtend weer aan. Doe ook je privé-telefoon af en toe uit.
- Kies bewust: welke informatie neem je tot je? Check niet meer continu Facebook of Instagram. Kijk niet de hele avond televisie, maar kies een programma uit dat je graag wil zien.
- Doe alles wat je doet met aandacht. Mindfulness kan je daarbij helpen. Door in het ‘nu’ te zijn, laat je je niet meeslepen door gedachten over het verleden of de toekomst. Die gedachten zorgen juist voor stress.
- Wanneer ontspan je? Ga dansen (desnoods gewoon in je woonkamer), lees een boek. Maak een mooie wandeling in de natuur. Of doe even helemaal niets. Staar voor je uit, luister mooie muziek. Blok hier in je agenda bewust tijd voor.
- Zoek een relaxte yogavorm die bij je past. Yoga zet de vecht-of vluchtmodus uit en activeert het parasympatische zenuwstelsel, dat zorgt voor rust en herstel. Yoga kan je ook bewust maken van dingen waar je stress van krijgt. Je leert je grenzen voelen en beter te bewaken.
- Wees bewust van je ademhaling. Doe ademhalingsoefeningen of mediteer. De ademhaling stimuleert het proces van rust en herstel in je lichaam.
- Start een nieuwe ochtendroutine om je dag heel bewust te beginnen. Dit zorgt de rest van de dag voor een relaxter gevoel. Onderzoek wat voor jou werkt.
- Schrijf je zorgen van je af; elke ochtend 3 pagina’s. Schrijf door vanaf het moment dat je pen het papier raakt en lees niets terug. Zo schrijf je je hoofd leeg.
- Zoek steun bij familie, vrienden en collega’s. Dat leidt tot een lager cortisolniveau en minder angst.
- Beweeg! Bedenk bewust waarom bewegen goed is en beloon jezelf als je je goede voornemen uitvoert.
- Relativeer: hoe belangrijk is je werk eigenlijk? Belangrijker dan je gezondheid? Hoe erg is het als je een dag geen honderd procent geeft?
- Onderzoek waar je gelukkig van wordt: moet je echt alles meemaken, doen, ervaren, kopen, zien? Of wil je keuzes maken die passen bij jou?
Kom in actie om te voorkomen dat je echt last krijgt van langdurige stress. Kies één van deze stappen uit om mee te beginnen, je hoeft het niet allemaal tegelijk te doen. Zo voeg je langzaamaan meer ontspanning en rust toe in je leven.
In balans komen vraagt aandacht. Daarom bied ik een programma op maat aan. In 6 weken leer je ontspannen en neem je echt de tijd voor jezelf.